2006 yılında yayınlanan “Katı Atık Ana Planı”, bugün ülkede planlanan tüm belediye atığı yönetim stratejilerini belirleyen temel dayanaktır. Sözü edilen ana planın bertaraf yöntemi belirleme konusundaki ana referansı Çevre ve Orman Bakanlığı için 2005 yılında hazırlanan “Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması için Teknik Yardım Projesi (EHCIP)”dir. Türkiye’nin toplam 3 ana ve 11 alt bölgeye ayrılmasını esas alan bölgelendirme çalışması ilk olarak EHCIP’de yapılmış olup, Katı Atık Ana Planı’na buradan aktarılmıştır. “Katı Atık Ana Planı”, Türkiye genelinde farklı bölgeler ve nüfus grupları için geliştirilen 16 adet tip projeyi kapsar. Söz konusu bu projeler ile birlikte büyükşehirler için geliştirilmiş olan diğer tüm örnek projeler “Model FEASIBLE” adı ile bilinen bir bilgisayar programı aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Bu anlamda; Türkiye geneli için uygulanacak olan tüm atık yönetimi çalışmalarının biçimini belirleyen karar verme aracı “Model FEASIBLE” olarak gösterilebilir. Danimarka kökenli bir firma tarafından hazırlanan “Model FEASIBLE”, kullanıcılara temel bir finansal hesaplama aracı sunarken, farklı senaryoların değerlendirilmesine de imkan verir. Modelin atık yönetimi için kullanımında; oluşacağı tahmin edilen atık miktarları, atıkların toplama biçimi ve kullanılması planlanan atık işleme ve bertaraf yöntemlerinin kullanıcı tarafından girilmesi gerekir. Bu anlamda model; senaryo temelli bir karar verme aracıdır. 
Atık yönetiminde karar verme aracı olarak kullanılan senaryo temelli karar verme araçlarının en önemli sorunu; yalnızca kullanıcı tarafından belirlenen senaryoların dikkate alınması nedeniyle pek çok başka olasılığın göz ardı ediliyor oluşudur. Bu çalışmada; öncelikle temel bir bilgi sunması açısından, katı atık yönetimi için kullanılan karar destek araçları ile ilgili kısa bir bilgi sunulacaktır. Ardından, başta “Model FEASIBLE” olmak üzere, karar verme aracı olarak kullanılan senaryo temelli tüm yaklaşımların bir eleştirisi yapılacaktır. Son olarak, bu eleştiri bağlamında; Ulusal Atık Yönetimi Eylem Planı’na uygun olarak Kocaeli’nde inşa edilecek olan atık yakma tesisinin karar verme süreci genel bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Sonuç olarak, eylem planı için yaklaşık 15 yıl önce verilmiş olan tüm yöntem kararlarının, karar verme mekanizmalarında yaşanan gelişmeler dikkate alınarak yeniden gözden geçirilmesi şiddetle tavsiye edilmektedir.

Ulusal Atık Yönetimi Eylem Planlarında Kullanılan Belediye Atığı Yönetimi İçin Yöntem Seçimi Yaklaşımının Bir Eleştirisi

“Solid Waste Master Plan” is the main instruction which determines all management strategies of municipal wastes at the present time in Turkey. In respect of determining treatment and disposal methods, the main reference of the aforementioned master plan is the EHCIP project which was prepared by the Ministry in 2005. The zoning application of the master plan which bases on dividing of Turkey in 3 main-areas and 11 sub-areas was performed in the EHCIP project, at first. The master plan contains “16 typical projects” which were developed for different areas and population groups of Turkey. The 16 typical projects and the other trial projects which were developed for the metropolitan areas of Turkey by the EHCIP were revealed by using a computer program named as “Model FEASIBLE”. In this sense, “Model FEASIBLE” can be introduced as the main decision making tool which determines the manner of all waste management applications in Turkey. While “Model FEASIBLE” which was prepared by a Denmark-originated company presents a main financial computing tool to the users, it also allows evaluating different scenarios. In usage of the model for waste management, the waste amounts, the collection types, and the treatment and disposal facilities which are planned to use have to be given to the model by users. In this regard, “Model FEASIBLE” is a scenario-based decision making tool. 
The main problem of the scenario-based decision making tools which are used in solid waste management is to be ignored of many different possibilities by the reason of using scenarios which are determined by the users. In this study, a brief information about decision making tools used in solid waste management will be given in respect to give a basic knowledge, firstly. Secondly, it will be given a criticism of “Model FEASIBLE” and all scenario-based waste management approaches which are used as a decision making tool. Finally, the decision making process of the incinerator which will be constructed in accordance with the master plan in Kocaeli will evaluate in the context of this criticism. In conclusion, it is intensely recommended to be revised all the management decisions which were made almost 15 years ago for the master plan, considering the developments in the decision making applications.

Anahtar Kelime : yöntem seçimi

Ulusal Atık Yönetimi Eylem Planlarında Kullanılan Belediye Atığı Yönetimi İçin Yöntem Seçimi Yaklaşımının Bir Eleştirisi

Başlangıç

Yayın Aralığı

Anahtar başlığı

e-ISSN

Website

Yayıncı